شرکت دانش‌بنیان یا شرکت متمرکز به دانش (Knowledge enterprise) به شرکت‌هایی گفته می‌شود که دانش و فناوری و تحقیقات، در روند کاری آنها بخشی جدایی ناپذیر و اصلی است. این شرکت‌ها دانش‌های نوین را به خوبی می‌شناسند و از آن استفاده می‌کنند تا از طریق آن نوآوری ایجاد کنند و موجب پیشرفت شوند.
اهداف شرکت‌های دانش‌بنیان
دانش‌بنیان در ایران به شرکت تعاونی یا موسسه خصوصی می‌گویند که اهداف آنها پیشرفت علم و دانش، توسعه اقتصاد دانش‌محور، استفاده کردن از نتایج حاصل از تحقیقات علمی برای اهداف تجاری و کسب درآمد، تحقیقات علمی برای پیشرفت فناوری‌های برتر و .. است.
انواع شرکت دانش‌بنیان
شرکت‌های دانش‌بنیان شامل ۹ دسته می‌شوند:
شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع یک
شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا در گذشته به شرکت‌هایی گفته می‌شد که از شروع فعالیت آنها سه سال نگذشته باشد.
اما با تغییر آیین نامه، شرکت دانش بنیان نوپا نوع یک به موسسه‌ای گفته می‌شود که اظهارنامه مالیاتی آنها صفر بوده باشد یا درآمدی نداشته باشند. همچنین حداقل یکی از محصولات این شرکت‌ها باید به مرحله تولید رسیده باشد و در غیر این صورت در مرحله آزمایشگاهی باشد. این شرکت باید از سطح فناوری بسیار بالایی برخوردار باشد تا مشمول «فهرست کالا و خدمات دانش بنیان سطح یک» گردد.
لازم به توضیح است که سامانه رسمیو در در سال ۱۳۹۹ موفق به اخذ مجوز دانش‌بنیان در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات و نرم‌افزارهای رایانه‌ای شده است.
شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع دو
شرکت دانش‌بنیان نوپا نوع دو در بیشتر موارد، مشابه دانش‌بنیان نوپا نوع یک است. برای مثال این شرکت‌ها هم باید فاقد اظهارنامه مالیاتی باشند یا به عبارتی درآمد آنها صفر باشد. و یکی از محصولات این شرکت‌ها باید به مرحله تولید رسیده باشد یا در سطح آزمایشگاهی باشد.
فرق اصلی این شرکت با نوپا نوع یک، سطح فناوری آن‌هاست. شرکت دانش بنیان نوپا نوع دو به نسبت به نوع یک از سطح فناوری پایین‌تری برخوردار بوده و محصولات آن از پیچیدگی فنی کمتری برخوردار است. همچنین شرکت‌های دانش بنیان نوپا نوع دو از همه مزایایی که نوپا نوع یک دارد، برخوردار هستند، به غیر از معافیت مالیاتی؛ این امتیاز شامل نوپا نوع دو نمی‌شود.
شرکت دانش بنیان تولیدی نوع یک
شرکت دانش‌بنیادی تولیدی در گذشته به شرکت‌هایی گفته می‌شد که از عمر آنها بیش از سه سال گذشته باشد. این شرکت‌ها از جهت فنی بررسی می‌شدند. اما با تغییر آیین نامه، شرکت‌های دانش بنیان تولیدی نوع یک به شرکتی‌های می‌گویند که بیش از 25 درصد درآمدشان در آخرین اظهارنامه مالیاتی از محصول تولیدی خودشان باشد. این محصول باید به مرحله تولید رسیده باشد و از سطح فناورری بالایی برخوردار باشد و ارزش افزوده زیادی ایجاد نمایند، تا مشمول «فهرست کالا و خدماتت دانش بنیان سطح یک» باشد.
شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو
شرکت‌های دانش بنیان صنعتی یا همان شرکت دانش بنیان تولیدی نوع دو، در گذشته به شرکت‌هایی گفته می‌شد که از عمر آنها بیش از سه سال گذشته باشد و حداقل ده درصد از فروش آخرین اظهارنامه مالیاتی آنها از محصول دانش بنیان تولیدیشان می‌بود. این شرکت‌ها از معافیات مالیاتی برخوردار نیستند. با تغییر آیین نامه، سه نوع از شرکت‌ها می‌توانند تاییدیه «شرکت‌های دانش بنیان تولیدی نوع دو» را دریافت کنند:
- شرکت‌هایی که محصولشان به سطح تولید رسیده باشد و این محصول باید از سطح فناوری نسبتا بالایی برخوردار باشد.
- شرکت‌هایی که کار آنها پروژه‌های مهندسی، پیمانکاری و ساخت EPC باشد و حداقل 10 درصد پروژه شامل معیارهای دانش بنیان باشد.
- شرکت‌هایی که محصولشان به مرحله تولید رسیده باشد یا در سطح آزمایشگاهی باشد و این محصول باید از سطح فناوری بالایی برخوردار بوده و ارزش افزوده زیادی داشته باشد.
شرکت دانش بنیان تجاری سازی
از بزرگ‌ترین مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان، تجاری سازی محصولات تولیدی و فروش آنها است. معاونت علمی و فناوری شرکت‌هایی را که خدمات آنها فروش محصولات و مسائل تجاری را آسان‌تر می‌کند، به عنوان شرکت‌های دانش‌بنیان تجاری سازی معرفی می‌کند.
شرکت دانش‌بنیان فرآیندی و خدماتی
شرکت‌هایی که با استفاده از تجهیزات و فرآیندهایی که دارای شرایط آیین نامه است، محصولاتی خارج از حیطه دانش‌بنیان تولید نمایند می‌توانند گرید «دانش‌بنیان تولیدی نوع دو (صنعتی)» را دریافت نمایند. تفاوت شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع دو (صنعتی) با شرکت دانش‌بنیان تولیدی نوع یک فقط در عدم استفاده از معافیت مالیاتی است.
شرکت دانش‌بنیان نرم و هویت ساز
این شرکت‌ها در حوزه فناوری‌های نرم فعالیت دارند. این شرکت‌ها باید مانند بقیه موسسه‌های دانش‌بنیان از تکنولوژی بالایی برخوردار بوده و پارامترهای مالی و فنی در این شرکت‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد.
شرکت دانش‌بنیان حوزه EPC
شرکت‌هایی که درآمدشان از پروژه‌های مهندسی، پیمانکاری و ساخت EPC است، با این شرط که حداقل ده درصد از پروژه شامل معیارهای دانش‌بنیان باشد، می‌توانند گرید «دانش‌بنیان تولیدی نوع دو» را دریافت نمایند.
شرکت دانش‌بنیان نوع سه
شرکت‌هایی که در شرف دانش بنیان شدند هستند و امکان آن را دارند.
شرکت‌های دانش‌بنیان و خدماتی که از دولت دریافت می‌کنند
دولت برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان دلایل گوناگونی دارد زیرا شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه‌های مختلفی از جمل افزایش نوآوری و خلاقیت، رفع نیازهای مردم، رشد اقتصادی و تجاری، ایجاد آسودگی بیشتر برای مردم با اختراعات کاربردی و … فعالیت می‌کنند.
معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، یک نهاد دولتی است که با هدف توسعه و بهبود شرکت‌ها و موسسه‌های دانش‌بنیان زیر نظر رئیس‌جمهور فعالیت می‌کنند. این معاونت، خدمات و امتیازهای گوناگونی را به هر شرکت دانش‌بنیان که لیاقت خود را اثبات کند، ارائه می‌دهد.
مانند ترویج و تبلیغات، ارائه آموزش و مشاوره، حمایت مالی، تسهیلات و تشویق‌های قانونی، همیاری با بازار سرمایه، ارائه خدمات بیمه‌ای، معافیت‌های مالیاتی، امریه سربازی، خدمات توانمندسازی گوناگون و … همگی از جمله خدمات دولت به شرکت‌های دانش‌بنیان هستند.
انواع موضوعات شرکت دانش بنیان
شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه‌های مختلفی فعالیت دارند، مانند:
- فناوری‌های زیستی در حوزه پزشکی
- پژوهش‌های زیست محیطی، غذایی، کشاورزی و دامی
- فناوری‌های نانو و تولید محصولات کاربردی بر پایه این فناوری
- حوزه مواد پیشرفته پلیمر
- فعالیت‌های مربوط به مخابرات
- فعالیت‌های مربوط به برق قدرت
- فعالیت‌های مربوط به نرم‌افزارهای رایانه‌ای
- حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات
- تولید نرم‌افزارهای رایانه‌ای و ارتباطات
- تجهیزات پیشرفت نفت و گاز و پالایش
- پژوهش در حیطه انرژی‌های نوین و تجدید پذیر (مانند انرژی هسته‌ای یا انرژی خورشیدی)
- تولید داروهای پیشرفته، وسایل و ملزومات پزشکی
- ساخت فناوری‌های پیشرفته، هوافضایی مانند تولید پهپادها و ماهواره‌ها
همانطور که مشاهده می‌کنید، شرکت‌های دانش‌بنیان در طیف وسیعی از مسائل فعالیت دارند و موجب رشد و ایجاد دانش در کشور می‌شوند.
فرآیند استخدام امریه سربازی شرکت دانش‌بنیان
یکی از مهم‌ترین مزایای شرکت‌های دانش‌بنیان این است که می‌توانند پروژه‌های امریه سربازی را به افرادی بسپارند که دارای تخصص مورد نیاز هستند. مطابق با اصل 147 قانون اساسی، در زمان صلح کارکنان وظیفه یگان‌های نظامی می‌توانند خدمتشان را با فعالیت تخصصی در بخش‌های دولتی، به‌خصوص در مناطق محروم سپری کنند.
شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان استفاده از شرایط امریه را دارند و می‌توانند با سربازان وظیفه همکاری داشته باشند. به سربازهایی که در پروژه‌های امریه دانش‌بنیان مشارکت دارند، سرباز فناور گفته می‌شود. این افراد باید مطابق با شیوه‌نامه‌های تدوین شده در کارگروه ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان فعالیت داشته باشند.
با طرح امریه دانش‌بنیان، سربازها به جای فعالیت در بخش‌های نظامی، با تخصص خودشان در یک شرکت مشغول به کار می‌شوند. با این کار علاوه بر این‌که به دانش و سابقه کارشان افزوده می‌شود، حقوق و مزایا بیشتری هم دریافت می‌کنند.
شرکت دانش‌بنیان و کشورهای خارجی
در کشورهای دیگر نیز شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارند. به عنوان مثال در روسیه، موسسه روستیخ، جهت ایجاد، توسعه و ادغام شرکت‌های فناوری پیشرفته و دانش بنیان در سال 2007 شکل گرفت.
همچنین شرکت‌های زیادی هستند که دانش، تحقیقات و نوآوری حرف اول را در آنها می‌زند و به آن متکی هستند. مانند شرکت آمریکایی آمازون که از معروف‌ترین و ثروتمند‌ترین شرکت‌های دنیاست. این شرکت از همان ابتدای کار خود، یعنی اواخر دهه 90 وارد تجارت الکترونیکی شد. این شرکت اولین و موفق‌ترین شرکت در زمینه فروش اینترنتی است و امروزه در اکثر کشورهای دنیا خدمات‌رسانی انجام می‌دهد.
به عبارتی کارکنان شرکت آمازون در زمینه فعالیت‌های مربوط به سخت‌افزارهای رایانه‌ای و حوزه فعالیت‌های فناوری و اطلاعات، بسیار عالی عمل کرده‌اند.
نتیجه‌گیری
ما در این مقاله سعی کردیم تمامی اطلاعات مربوط به چیستی شرکت دانش بنیان، انواع آن، خدمات آنها، خوبی‌ها و مزایا، ارتباط آن با خدمت سربازی، ارتباط آن با دولت و … را بگوییم تا این مطلب به بهترین نحو برای شما مفید واقع گردد. همچنین باید بدانید که این شرکت‌ها بسیار گسترده بوده و در سرتاسر دنیا شرکت‌های مختلفی وجود دارند که در این زمینه فعالیت می‌کنند. اگر شما دانش و خلاقیت کافی در زمینه‌های فناوری، پزشکی، صنعت و … را دارید، می‌توانید در یک شرکت دانش‌بنیان مشغول به کار شوید.
سایر مطالب دسته‌ی سامانه‌ها و مجوزهای دولتی
