مقدمه

برای حمایت از حقوق کارگران، در قانون کار مواد 171 تا 185 به تشریح موارد مربوط به جرایم قانون کار و مجازات‌های پیش بینی شده در آن برای متخلفین پرداخته است. در این جا ما به بررسی قوانین و موارد تخلف از قانون و سپس مجازات تعیین شده خواهیم پرداخت.

جرایم قانون کار برای تخطی از قانون کار

در ماده 171 قانون کار آمده است که در صورت تخطی کارفرما از قوانین مندرج قانون کار، بسته به این که چه نوع قانون شکنی‌ای رخ داده و چه عواقبی داشته است، قانون شکن به مجازات حبس یا جریمه نقدی و یا هر دو این‌ها محکوم می‌شود. اگر این اتفاق باعث ایجاد نقص عضو و یا مرگ کارگر شود دادگاه باید علاوه بر موارد در نظر گرفته شده در این قانون، مجازات‌های معمول را نیز اعمال کند.

در ماده 6 قانون کار آمده است که هیچ کس حق ندارد دیگری را مجبور با انجام کار بکند که تمایل ندارد و در صورتی که کسی اقدام به چنین کاری کند مطابق با ماده 172، متخلف محسوب شده و باید با پرداخت اجرت المثل جبران خسارت کند. بر اساس شرایط و پیامدهای این کار، دادگاه می‌تواند متخلف را به جریمه نقدی معادل 50 تا 200 برابر حداقل مزد و مجازات حبس از 91 روز تا یک سال محکوم کند. در صورتی که متخلف چندین نفر را به کار مجبور کرده باشد نیز حداکثر مجازات قانون کار با در نظر گرفتن شرایط اعمال می‌شود.

جرایم قانون کار در رابطه مسائل رفاهی کارگران

در مواد 149 تا 155 قانون کار از کارفرما خواسته شده است امکانات رفاهی خاصی مثل ایجاد محل سکونت، وسیله ایاب و ذهاب و وعده غذایی برای کارگاه‌های دور افتاده، ایجاد محلی برای نماز و یا در نظر گرفتن شرایط روزه‌داران و سایر مواردی که در قانون تشریح شده است را جهت آرامش و امنیت کارگران در محل کارگاه فراهم کند. تخطی از این امر از جرایم قانون کار است و علاوه بر رفع موارد تخلف، کارفرما موظف است در مدت زمانی که دادگاه تعیین می‌کند با توجه به تعداد کارگران و حجم کارگاه جریمه نقدی هفتاد تا یکصد و پنجاه برابر حداقل مزد روزانه را به کارگران پرداخت کند.

جرایم قانون کار در خصوص انجام کار اضافه

در ماده 38، 45، 59 و تبصره ماده 41 قانون کار به تساوی میزان انجام کار و شرایط ارجاع کار اضافی و دستمزد کارگران پرداخته شده است که در صورت تخلف کارفرما، ابتدا باید مورد تخلف برداشته شود و بعد بر اساس تعداد کارگران شاغل در کارگاه، جریمه نقدی که می‌تواند بین 2 تا 50 برابر حداقل مزد روزانه کارگران باشد پرداخت شود.

جرایم قانون کار در رابطه وضعیت جسمانی کارگر

در قانون کار، موادی جهت رفاه حال کارگرانی که به تازگی مادر شده‌اند و همین طور کارگران نوجوان و کارگران بیمار پیش بینی شده است که باید توسط کارفرما مورد توجه قرار گیرد (ماده 78، 80، 81، 92). در صورت تخطی از هر کدام از این موارد، علاوه بر محکومیت به رفع مورد تخلف، کارفرما به پرداخت جریمه نقدی از 5 تا 100 برابر حقوق روزانه کارگر بر اساس تعداد کارگران شاغل در کارگاه محکوم خواهد شد. در صورتی که کارفرما دوباره مرتکب این تخلف شود محکوم به پرداخت 1.1 تا 1.5 برابری حداکثر جریمه نقدی و یا حبس از 91 تا 120 روز، خواهد شد.

جرایم مربوط به کارهای سخت و زیان‌آور

 در مواد قانونی 52، 61، 75، 77، 79، 83، 84 و 91 به نکات قانونی در رابطه با کارهای سخت و زیان آور و یا مواردی که ممکن است انجام کاری برای گروه خاصی مثل زنان باردار، نوجوانان و یا کارگرانی که به کارهای شبانه مشغول هستند مضر باشد، پرداخته شده است. در صورت تخلف کارفرما در این خصوص، علاوه بر رفع تخلف و تأدیه حقوق کارگر، برای کارگاهی تا ده نفر کارگر، جریمه 200 تا 500 برابر، برای کارگاهی با 100 نفر کارگر، 20 تا 50 برابر و برای بالاتر از 100 نفر و مازاد هر 100 نفر، بین 10 تا 20 برابر حداقل حقوق روزانه یک کارگر باید پرداخت شود و در صورت ارتکاب دوباره، مجازات حبس به مدت 91 تا 180 روز از جانب دادگاه در نظر گرفته می‌شود.

جرایم قانون کار در رابطه با قوانین بهداشت کار

در مواد قانونی 87 تا 90 قانون کار به نکاتی در رابطه با ایمنی محل کار و بهداشت کار توجه شده است. کارفرمای متخلف علاوه بر رفع مورد تخلف یا تأدیه حقوق کارگر و یا هر دو، به حبس از 91 روز تا 120 روز و یا جریمه نقدی مطابق با تعداد کارگران شاغل در کارگاه به میزان 300 تا 1500 برابر حقوق روزانه کارگر محکوم می‌شود. در صورت تکرار تخلف، جریمه حبس از 121 تا 180 روز خواهد بود.

دیگر جرایم قانون کار 

ماده 178: هیچ کس نمی‌تواند دیگری را مجبور به عضویت در تشکل‌های کارگری و کارفرمایی بکند و یا برعکس هیچ کس نمی‌تواند از عضویت اشخاص در این تشکل‌ها ممانعت به عمل آورد. همین طور هیچ کس نمی‌تواند مانع از ایجاد چنین تشکل‌هایی یا مانع از انجام وظایف قانونی آن‌ها شود. متخلف بنابر بر شرایط و مراتب جرم محکوم به پرداخت 20 تا 100 برابر حقوق روزانه کارگر یا حبس از 91 تا 120 روز خواهد شد.

ماده 179: کسانی که از انجام وظایف بازرسان و مأموران بهداشت کار ممانعت به عمل آوردند وابسته به شرایط، محکوم به پرداخت جریمه 100 تا 300 برابری حداقل حقوق روزانه کارگر و در صورت تکرار به محکوم به 91 تا 120 روز حبس خواهند شد.

ماده 180:  اگر کارفرما مطابق با ماده 159 قانون، در مهلت اعلام شده برای رفع مورد اختلاف اقدام نکند بعد از اجرای اقدامات لازم به پرداخت جریمه 20 تا 200 برابری حداقل حقوق روزانه کارگر نیز محکوم خواهد شد.

جرایم قانون کار: ماده 181: در رابطه با استخدام کارگران اتباع خارجی و فاقد پروانه کار و یا به کار گرفتن کارگران مذکور در غیر از مورد درج شده در پروانه کار، این اقدام جرم تلقی شده و مشمول جرایم قانون کار از 91 تا 180 روز حبس خواهد شد.

ماده 182: در صورت عدم ارائه آمار و اطلاعات مقرر شده توسط وزارت کار و امور اجتماعی کارفرما علاوه بر ملزم شدن به ارائه این اطلاعات، به جریمه نقدی 50 تا 250 برابری حداقل حقوق روزانه کارگر محکوم می‌شود.

ماده 183: در صورت سرباز زدن کارفرما از انجام بیمه کارگران، کارفرما علاوه بر تأدیه کلیه حقوق حقه کارگر، با توجه به مراتب جرم به جریمه نقدی 2 تا 10 برابر حق بیمه کارگر محکوم می‌شود.

ماده 184: زمانی که جانب شخصیت حقوقی اقدام به تخاف می‌کند، جرایم نقدی از اموال شخص حقوقی پرداخت خواهد شد ولی محکومیت جزایی و تحمل حبس مربوط به مدیرعامل یا مدیر مسئول شخصیت حقوقی خواهد بود که این تخلف را مرتکب شده است.

ماده 185: رسیدگی به جرایم قانون کار که در مواد 171 تا 184 قانون پیش بینی شده است توسط دادگاه کیفری دادگستری و خارج از نوبت انجام می‌شود.

ماده 186: جریمه‌های نقدی به حساب اعلام شده واریز خواهد شد و تحت نظارت وزیر کار و امور اجتماعی و تصویب هیأت وزیران برای امور رفاهی، آموزشی و فرهنگی کارگران صرف خواهد شد.